De laude Cestrie - Lucian
Edited by Mark Faulkner
Excerpt 23
[Folio 38r]
Set iam
duabus portis, Iohannis et
Petri, uidelicet orientali et occidentali
, utcumque
i
pertactis,
ad Virginis
portam deinceps ueniendum est,Incipit de porte
Virginis
ut etiam
inde aliquid dicere
satagamus,
prout dicendum dederit Virginis sponsus.
Vbi ueemens amor indigenarum trahit
affectum,
set dignitas materie terret elinguem,
uolentem
aliquid reponere ad competenciam
loci et ciuium caritatem.
Verum quia erudito lectori multum dissimiliter
sapit stilus
et stilus, qui omnem literam componit ad
libram
et ibi cir
cumferre satagit explorationis
oculum,
ubi bauosus et bru
tus nec suspicatur
aliquid inquirendum,¶Vere
dicitur hoc, ¶nullus color ceco quia caret
oculo.
demus tamen operam
ii
,
ut literatis sensibus, non tam limatum
eloquium, quam lucida
porrigatur euidentia rerum.
Res et enim ipse multoci
ens etiam sine
literis habent linguam suam,
que interius
absque lectione uel
uoce,
mentem oblectentur humanam.
1
Itaque portam aquilonis Virgini assignauit miris racio
nibus
omnium rerum conditor et iustissimus
ordinator Deus.
Excerpt 24
[Folio 54v]
De foco furente qui
nulli fauet. Item ignis inuadit plateas ciuium,
2
incipit lambere lucella temporum et
annorum
,
structa sternere,
partis non parcere,
pulcra planare,
peccata
punire,
edes euertere,
animos mestissimos reddere,
deicere
decorem,
inducere uastitatem,
cognicionem aduentantibus tollere,
confusionem manentibus importare.
In memoriam uenit nomen
illud absque monitore,
uenit in mentem uocabulum uenerabile,
strepit populus,
petit paruulus,
gemit infirmus;
De porta
Virginis.
Virgo reco
litur,
Virgo recensetur,
Virgo memoratur,
quasi dormiens
excitatur,
quasi in uiam posita reuocatur,
3
quasi in alto consistens
inuocatur.
Non est in populo tam simplex neque
fatuus
qui tunc
nesciat ethimologiam nominis
eius.
Wereburga quia tuens
urbem.
Ipsa comuni necessitate
quasi fortissima
prece pulsatur et petitur aduenire
flammarum
insanias mitigare,
dampna, pauperiem, opprobium
declinare.
Nichil amplius formidatur quam ne differat
uel moretur.
Ibi
necessario innotescit eius nominis
euidentia.
Excerpt 25
[Folio 55r]
Set quam in scriptura Job tam eleganter
asseritur,
nichil in terra fit sine causa (Job
5:6),
utinam perpendat et at
tendat saltem
literatus Cestrie
habitator,¶Quare Virgo
ab aquilone.
quo iudicio,
qua
dispositione,
portam
aquilonis
uirginali custodie
Deus omnipotens uoluit
consignare.
Cum enim ipse dixerit per prophetam
ab
aquilone pandetur omne malum
super faciem uniuerse
terre (Jer 1:14),
uideretur non solum consequens, set etiam
necessarium contra fornacem do
lorum
non tam uirilem manum et dexteram, quam et
uirtutem robustam,
ualidam, numerosam uigilanter
opponere.
Vbi namque omne
malum panditur
et omnis
malicie auctor insidiatur,
percutit et
bachatur unius Virginis
simplicitas et innocentia,
sustinere
uel sufficere a quo
crederetur?
Veniret contra aquilonis maliciam frigidam,
inuidiam feruidam saltim precursor
ille qui regem errantem prophetica auctoritate
corripuit,In Jeremia est frigida cisterna que
iii
malicia ibidem interpretatur.
4
ueniret
Petrus,
qui concilia calcans impiorum principibus
restitit,
ueniret ipse Michael ad nota luctamina,
qui draconem
uicit.
Numquid in parte et ex parte periculosa
Virginem
statuisse dicetur ceca fortuna?
Aut de tribus prenominatis
***
si nullus
dimittere debuit
portam suam
,
habet plures alios
nostra ciuitas ex munere
Saluatoris uigiles idoneos
et excel
lentes,
assumeret sibi contra maliciam aquilonis seruatorem Jacobum apostolum
5
uel certe confessorem
Martinum ,
6
aut etiam Olauum
amabilem atque preciosum.
7
Excerpt 26
[Folio 60r]
Pari litera lucet in rebus,
qualiter assidue uel
in Hiberniam recedentes, uel in
Angliam reuertentesSi hoc contueris, cur non
confiteris? ibi
suaue capiant refrigerium,
sollempne
contubernium,
a sole et imbribus
tectum,
utrumque dedicantes et moras
***
pariter et
meatum.
Ibi statiuas ordinant,
ibi tempora nectunt,
concordiam uenti et maris expectant.
Dat regia
uirgo re
fectionem,
fatigatis requiem,
fessis ab unda uel itinere
repa
rationem.
Recedens inde, retenta memoria, reparatus
apud
se dicet:
populus
iste Domini est et de terra eius egressi
sunt (Ez 36:20), corus
sanctorum,
liberale collegium;
mella fluant illis, ferat et ru
bus
asper amomum (Virgil, Ecl 3.89).Nullus mutus nisi qui
malignus.
Si fuerit homo, reputabit.
Si
pecus fuerit, redditor Deus
erit.
Inter tot uenientes im
possibile
est,
ut ipse non ueniat
qui dixit,
cuius dictum non
preterit,
hospes fui et suscepistis me (cf.
Matt 25:35).
Quod sensum alium
uel certe ueriorem
non habet,
quam uos ciues eritis in mea ciuitate.
Omnibus par uotum est,
regem suscipere non solum li
benter set
etiam optanter hospicio,
certis quod uberius suo remu
nerentur
obsequio.De porta Virginis.
Quis regem
celi fouere ducat non solum
fructuousum set etiam
gloriosum?
Aut ipse patietur panem
artum et
aquam breuem (Isa 30:20), ubi uiderit feruidam
fidem?
Apparatus Criticus
- i.
- utcumque] utrumque ta Back to context...
- ii.
- operam] opera ta Back to context...
- iii.
- que] qui ta Back to context...
Footnotes
- 1.
- Lucian appears to use oblecto deponently here, a use not recorded in the DML. Back to context...
- 2.
- Lucian describes the great fire of 1180 entirely in the present tense for rhetorical effect; in my translation, I have used the past tense for readability. Notice also Lucian's heavy use of alliteration in this passage. Back to context...
- 3.
- It is possible that Werburgh's shrine was carried through the streets either in an attempt to avert the fire or to save her relics should the fire attack the monastery. Back to context...
- 4.
- See Jer 6:7. Back to context...
- 5.
- The status of St James's in Lucian's time is uncertain. His contemporary, Gerald of Wales, believed it to have been the last refuge of King Harold after his defeat at the Battle of Hastings. See Lewis and Thacker, 2005, 126. Back to context...
- 6.
- The advowson of St Martin's belonged to the Orby family in the early thirteenth century, and later passed to St John's. See Lewis and Thacker, 2005, 141. Back to context...
- 7.
- St Olave's was presented to St Werburgh's in 1119 by Richard the Butler. See Lewis and Thacker, 2005, 148. Back to context...